Εξωσωματική γονιμοποίηση με την τεχνική Freeze All

Πώς λειτουργεί η σύγχρονη αυτή μέθοδος; Ένας οδηγός με όλα όσα επιθυμείτε να γνωρίζετε, προκειμένου να αυξήσετε τις πιθανότητες απόκτησης παιδιών.

Γεώργιος Παρτσινέβελος, MD, PhD
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Εξειδικευθείς στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή& Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική
Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Υποβοηθούμενης
Αναπαραγωγής, Institute of LIFE IASO

Έχουν ήδη περάσει 43 χρόνια από τον Ιούλιο του 1978, οπότε γεννήθηκε το πρώτο παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση, γνωστό και ως «παιδί του σωλήνα»! Αν και εκείνη η προσπάθεια διενεργήθηκε σε φυσικό κύκλο, η σύγχρονη εξωσωματική γονιμοποίηση χρησιμοποιεί τη φαρμακευτική ωοθηκική διέγερση, που στόχο έχει τη λήψη ικανού αριθμού ωαρίων, και κατά συνέπεια τη δημιουργία ικανού αριθμού εμβρύων, τα οποία θα αυξήσουν την πιθανότητα επίτευξης κύησης.

Κρυοσυντήρηση εμβρύων

Οι ακρογωνιαίοι λίθοι στην εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η Ωοληψία και η Εμβρυομεταφορά, η οποία συνήθως ακολουθεί 2, 3 ή 5 ημέρες την Ωοληψία. Η τεχνική της κρυοσυντήρησης όλων των εμβρύων, που θα προκύψουν σε έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, και η μεταφορά τους στην ενδομητρική κοιλότητα, μετά από απόψυξη σε επόμενο κύκλο, εμφανίστηκε την τελευταία δεκαετία, ως μία πολλά υποσχόμενη καινοτόμος προσέγγιση. Πρόκειται για την πρακτική Freeze All, η οποία τα τελευταία χρόνια κερδίζει συνεχώς έδαφος σε πολλά Κέντρα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Ιστορικά, η πρώτη γέννηση παιδιού από κρυοσυντηρημένο έμβρυο επιτεύχθηκε το 1984. Έκτοτε, οι τεχνικές της κρυοσυντήρησης έχουν εξελιχθεί περνώντας από τη βραδεία τεχνική (slow freezing) στην υαλοποίηση (vitrification), η οποία εξασφαλίζει την ανάκτηση σχεδόν όλων των εμβρύων μετά την απόψυξη. Η πρώτη γέννηση παιδιού από κρυοσυντηρημένο έμβρυο με τη μέθοδο της υαλοποίησης επιτεύχθηκε το 1990.

Αιτιολόγηση της τεχνικής

Η σύγχρονη αυτή πρακτική στηρίζεται στη διαπίστωση ότι η φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών συνεπάγεται την αύξηση των ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης, η οποία σε ένα σημαντικό ποσοστό κύκλων θα έχει ως αποτέλεσμα την επιταχυνόμενη και ασύγχρονη ανάπτυξη του ενδομητρίου και αυτό, με τη σειρά του, την πιθανή απώλεια του παραθύρου εμφύτευσης.

Επιπλέον, η φαρμακευτική ωοθηκική διέγερση φαίνεται ότι τροποποιεί την έκφραση γονιδίων στο ενδομήτριο και προκαλεί ανοσολογικές και επιγενετικές αλλαγές που σχετίζονται με την εμφύτευση αλλά και την ανάπτυξη του πλακούντα. Οι επιδράσεις αυτές είναι πιθανόν να επηρεάζουν αρνητικά την έναρξη της κύησης και την ομαλή εξέλιξη αυτής.

Ενδείξεις

Αν και η αρχική ένδειξη ήταν η μείωση του κινδύνου εκδήλωσης του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών, σύντομα στις ενδείξεις προστέθηκαν η διατήρηση της γονιμότητας, κυρίως σε ογκολογικές ασθενείς, η συλλογή εμβρύων σε πτωχές απαντήτριες για τη διενέργεια μίας εμβρυομεταφοράς περισσότερων του ενός εμβρύων στο εγγύς ή απώτερο μέλλον, η βιοψία εμβρύων για προεμφυτευτικό έλεγχο με κρυοσυντήρηση αυτών, αναμένοντας το αποτέλεσμα για εμβρυομεταφορά σε επόμενο κύκλο, και η αύξηση της προγεστερόνης που οδηγεί σε ένα πιθανά δυσμενές ενδομητρικό περιβάλλον από πλευράς εμφύτευσης.

Πλεονεκτήματα και αποτελεσματικότητα

Τα ποσοστά επιτυχίας της τεχνικής Freeze All είναι εξίσου καλά, αν όχι καλύτερα, συγκρινόμενα με την κλασική προσέγγιση «Ωοληψία και Εμβρυομεταφορά». Πρέπει να τονιστεί ότι η γυναίκα που μπαίνει σε ένα Κέντρο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής επιθυμεί να γνωρίζει το ποσοστό της επιτυχίας όλου του εγχειρήματος, δηλαδή σε ποιο ποσοστό θα φύγει ως «μητέρα» από αυτό. Προς τούτο, ενδεχομένως η καλύτερη παράμετρος για την ενημέρωσή της θα ήταν το συσσωρευτικό ποσοστό γέννησης ζώντος νεογνού (cumulative live birth rate) από έναν κύκλο ωοθηκικής διέγερσης- ωοληψίας, συμπεριλαμβανομένων όλων των εμβρυομεταφορών που θα προκύψουν από αυτόν. Είναι προφανές ότι σημαντικό ρόλο στην επιτυχία διαδραματίζουν τα ωοθηκικά αποθέματα, που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ωοθηκική απάντηση στη φαρμακευτική ωοθηκική διέγερση.

Επιπλέον, η σύνδεση της τεχνικής Freeze All με τη μείωση των περιγεννητικών επιπλοκών (πρόωρων, μικρών για την ηλικία κύησης, χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών) αποτέλεσε ακόμη έναν λόγο για τη στήριξή της στην καθημερινή κλινική πράξη.

Μειονεκτήματα

Η τεχνική Freeze All συνεπάγεται την καθυστέρηση ολοκλήρωσης του κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επιπλέον συνδέεται με μικρή αύξηση του κόστους της διαδικασίας λόγω του κόστους της κρυοσυντήρησης, αλλά και της ανάγκης προετοιμασίας του ενδομητρίου για εμβρυομεταφορά μετά από απόψυξη σε επόμενο κύκλο, αν και τούτο συχνά εξομαλύνεται σε συνεννόηση με τον γιατρό. Τα μειονεκτήματα όμως αυτά, επί της ουσίας, αντιπαρέρχεται η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εμφάνισης του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών, που δίνει τη δυνατότητα εντονότερης φαρμακευτικής διέγερσης των ωοθηκών, με στόχο την ανάκτηση όσο το δυνατόν περισσότερων ωαρίων για τη δημιουργία αντίστοιχα όσο το δυνατόν περισσότερων εμβρύων, από τα οποία, μετά από απόψυξη και εμβρυομεταφορά, ένα ζευγάρι θα μπορούσε να ολοκληρώσει την οικογένειά του από έναν και μόνο κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης!

Η τεχνική Freeze All, όπου όλα τα έμβρυα καταψύχονται για εμβρυομεταφορά σε επόμενο κύκλο προς αποφυγή του πιθανά δυσμενούς ενδομητρικού περιβάλλοντος λόγω της φαρμακευτικής ωοθηκικής διέγερσης, έχει ήδη βρει τον χώρο της στην καθημερινή κλινική πρακτική. Τα ποσοστά επιτυχίας της τεχνικής Freeze All είναι εξίσου καλά, αν όχι καλύτερα, συγκρινόμενα με την κλασική προσέγγιση «Ωοληψία και Εμβρυομεταφορά». Το συσσωρευτικό ποσοστό γέννησης ζώντος νεογνού από έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης φαίνεται σαφώς βελτιωμένο με την πρακτική Freeze All και τούτο πιθανά προσεγγίζει περισσότερο τις επιθυμίες του υπογόνιμου ζευγαριού.

«ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ FREEZE ALL ΕΙΝΑΙ ΕΞΙΣΟΥ ΚΑΛΑ, ΑΝ ΟΧΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ, ΣΥΓΚΡΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ‘‘ΩΟΛΗΨΙΑ ΚΑΙ ΕΜΒΡΥΟΜΕΤΑΦΟΡΑ’’»

«Η ΤΕΧΝΙΚΗ FREEZE ALL ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ»